Er zijn allerlei manieren om Nederland ook in de verre toekomst veilig en leefbaar te houden voor de stijgende zeespiegel. De Randstad extra beschermen, rivierarmen afsluiten, een kustmeer aanleggen om rivierwater te bergen, water meer ruimte geven. Het onderzoek waar wij aan werkten brengt alle grote ruimtelijke mogelijkheden in kaart die voor de lange termijn noodzakelijk kunnen zijn om met zeespiegelstijging om te gaan. Het is belangrijk dat we die mogelijkheden nu al in beeld brengen, want de uitwerking, besluitvorming en uitvoering hiervan kost veel geld, ruimte en tijd.
Arcadis werkte mee in drie consortia van advies en ontwerpbureaus, kennisinstellingen en overheden in opdracht van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en de Deltacommissaris, in samenwerking met de Topsector Water.
Samen met Matthijs Bouw van One Architecture had Harm Albert Zanting de leiding over het consortium dat de denkrichting ‘meebewegen’ verkende. In de consortia ‘beschermen’ en ‘zeewaarts’ hadden Henri Tuin en Rob Steijn een belangrijke inbreng. Het was een unieke aanpak, waarin we mede leiding mochten geven aan een samenwerking met heel veel deskundigen uit ons land.
Harm Albert Zanting: “We zien dat er mogelijkheden zijn om zelfs een extreme zeespiegelstijging van vijf meter aan te kunnen. We zien ook dat deze forse consequenties hebben voor de inrichting van Nederland. Het is goed nieuws dat er veel keuzes zijn. Er is nog tijd om meer kennis te vergaren en de mogelijkheden verder uit te werken. De resultaten van deze verkenningen zijn ook nu al belangrijk als inbreng in veel plannen die gemaakt worden. Het is duidelijk dat we zuinig moeten zijn op de ruimte, zodat we in de toekomst de noodzakelijke grote keuzes nog kunnen maken.”
Denkrichtingen
In november bleek al dat het technisch mogelijk is om Nederland te beschermen tegen een zeespiegelstijging tot drie meter met de bestaande aanpak van dijkversterkingen, stormvloedkeringen, zandsuppleties en pompen. In één van de klimaatscenario’s van het KNMI wordt die stijging iets na 2100 bereikt. In een ander scenario zitten we in 2300 nog niet op 3 meter. In het nieuwe onderzoek zijn denkrichtingen uitgewerkt voor 2 meter en 5 meter.
De opties om met de stijgende zee om te gaan, zijn onderzocht en opgeschreven door drie breed samengestelde onderzoeksgroepen, waarin overheden, kennisinstellingen en bedrijven de krachten hebben gebundeld.
Het eerste consortium hield zich bezig met de denkrichting ‘beschermen’, waarin wordt voortgebouwd op deels al bekende maatregelen zoals bescherming door keringen en zandsuppleties, rivierarmen afsluiten en overtollig water afvoeren met pompen.
De tweede groep focuste op de denkrichting ‘zeewaarts’, waarbij ruimte op zee wordt benut om toekomstige knelpunten op te lossen, zoals de opvang van piekafvoeren vanuit rivieren.
De derde denkrichting was ‘meebewegen’, waarbij we niet alleen rekenen op beschermen met technische middelen, maar ook landgebruik en bebouwing aangepassen en water meer ruimtegeven.
Toekomstige aanpak
Uit deze drie denkrichtingen zijn allerlei opties gekomen om Nederland in de toekomst veilig en leefbaar te houden. Er zijn genoeg mogelijkheden om met zeespiegelstijging om te gaan, maar dit vergt op termijn grote ruimtelijke keuzes. En welke keuzes ook gemaakt worden, ze zullen geld, ruimte en tijd kosten. Ook is duidelijk geworden dat tijd een belangrijke rol speelt. De grote transities die aan de orde kunnen komen vergen vaak minstens honderd jaar om uit te voeren. Dus afhankelijk van de snelheid waarmee de zeespiegel stijgt moeten we in de komende decennia al keuzes gaan maken.
De denkrichtingen werken we de komende jaren verder uit. Zo kijken we welke gevolgen de ruimtelijke keuzes hebben op andere terreinen dan waterveiligheid, zoals landbouw, waterkwaliteit, scheepvaart en natuur. Ook komt er vervolgonderzoek naar de ruimte die nu al moet worden gereserveerd om de deur voor toekomstige maatregelen open te houden.
