Ograniczenia dla zabudowy i zagospodarowania w świetle ustawy Prawo wodne i projektu jego zmiany

Wyznaczenie, a później wprowadzenie map zagrożenia powodziowego oraz planów zarządzania ryzykiem powodziowym, ograniczyło zagospodarowanie przestrzenne i możliwość zabudowy dla właścicieli działek położonych na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią. Dlatego przed rozpoczęciem inwestycji należy zidentyfikować czy dany teren został wliczony do tego typu obszarów.

            Wyznaczenie, a później wprowadzenie map zagrożenia powodziowego oraz planów zarządzania ryzykiem powodziowym, ograniczyło zagospodarowanie przestrzenne i możliwość zabudowy dla właścicieli działek położonych na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią. Dlatego przed rozpoczęciem inwestycji należy zidentyfikować czy dany teren został wliczony do tego typu obszarów.

            Pojęcie obszarów szczególnego zagrożenia powodzią zostało określone w art. 9 ust. 1 pkt 6c ustawy Prawo wodne, i są to obszary:

• na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest średnie i wynosi raz na 100 lat,
• na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest wysokie i wynosi raz na 10 lat,
• między linią brzegu a wałem przeciwpowodziowym lub naturalnym wysokim brzegiem, w który wbudowano trasę wału przeciwpowodziowego, a także wyspy i przymuliska, stanowiące działki ewidencyjne,
• pas techniczny w rozumieniu art. 36 ustawy o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej.

Zgodnie z art. 88f ust. 5 obszary szczególnego zagrożenia powodzią można uwzględniać w: koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, planie zagospodarowania przestrzennego województwa, miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego oraz w decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego lub decyzji o warunkach zabudowy.

Dla inwestorów ważne jest, że wskazane powyżej obszary zostały wykluczone z możliwości zabudowy, ponadto właściciele działek położonych na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią muszą się liczyć z zakazami obowiązującymi na tych obszarach, a określonymi w art. 40 ust. 1 pkt 3 ustawy Prawo wodne, czyli:

• zakaz lokalizowania nowych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko,
• zakaz gromadzenia ścieków, odchodów zwierzęcych, środków chemicznych, a także innych materiałów, które mogą zanieczyścić wody,
• zakaz prowadzenia odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, w tym w szczególności ich składowania,

oraz z zakazami określonymi w art. 88l ust. 1 pkt 1-3 ustawy Prawo wodne o następującym brzmieniu:

• zakaz wykonywania urządzeń wodnych,
• zakaz budowy innych obiektów budowlanych, z wyjątkiem dróg rowerowych,
• zakaz sadzenia drzew lub krzewów, z wyjątkiem plantacji wiklinowych na potrzeby regulacji wód, oraz roślinności stanowiącej element zabudowy biologicznej dolin rzecznych lub służącej do wzmacniania brzegów, obwałowań lub odsypisk,
• zakaz zmian ukształtowania terenu,
• zakaz składowania materiałów,
• zakaz wykonywania innych robót z wyjątkiem robót związanych z regulacją lub utrzymywaniem wód oraz brzegu morskiego, budową, przebudową lub remontem drogi rowerowej, a także utrzymywaniem, odbudową, rozbudową lub przebudową wałów przeciwpowodziowych wraz z obiektami związanymi z nimi funkcjonalnie oraz czynności związanych z wyznaczaniem szlaku turystycznego pieszego lub rowerowego.

Od powyższych zakazów  istnieje zwolnienie, które można uzyskać w drodze decyzji wydanej przez Dyrektora RZGW jedynie w przypadku, gdy nie utrudni to ochrony przed powodzią oraz nie spowoduje zagrożenia dla jakości wód w momencie wystąpienia powodzi. Dyrektor RZGW może – w drodze decyzji – zwolnić od wyżej wymienionych zakazów określając warunki niezbędne dla ochrony jakości wód. Decyzja ta wydawana jest na wniosek inwestora. We wniosku inwestor musi określić zakazy, o których zwolnienie wnioskuje, musi również wskazać konkretną inwestycję. Aby wniosek był skuteczny, należy do niego dołączyć:

• charakterystykę planowanych działań wraz z podstawowymi danymi technicznymi,
• opis planowanej technologii robót,
• mapę sytuacyjno-wysokościową z naniesionym schematem planowanych obiektów i robót,
• obliczenia hydrauliczne i hydrologiczne.

Opisane powyżej ograniczenia nie są jedynymi, z jakimi inwestor może mieć do czynienia podczas prowadzenia robót budowlanych. Pamiętać on musi również o zapisach, które wprowadza art. 88n ust. 1 ustawy Prawo wodne, który w celu zapewnienia szczelności i stabilności wałów przeciwpowodziowych zabrania m.in. uprawy gruntu, sadzenia drzew lub krzewów na wałach, oraz w odległości mniejszej niż 3 m od stopy wału po stronie odpowietrznej, wykonywania obiektów budowlanych, kopania studni, sadzawek, dołów oraz rowów w odległości mniejszej niż 50m od stopy wału po stronie odpowietrznej.

Zakazów z art. 88n ust. 1 nie stosuje się do robót związanych z utrzymywaniem, odbudową, rozbudową lub przebudową wałów przeciwpowodziowych, a także do robót związanych z budową, przebudową lub remontem dróg rowerowych lub czynności związanych z wyznaczaniem szlaku turystycznego pieszego lub rowerowego. W przypadku gdy nie wpłynie to na szczelność lub stabilność wałów przeciwpowodziowych, marszałek województwa może w drodze decyzji zwolnić od wskazanych powyżej zakazów.

Dyrektor RZGW może również w drodze decyzji wskazać sposób uprawy i zagospodarowania gruntów oraz rodzaje upraw wynikające z wymagań ochrony przed powodzią, czy też nakazać usunięcie drzew lub krzewów w celu zapewnienia właściwych warunków przepływu wód powodziowych.

Przy formułowaniu takiego wniosku przez inwestorów indywidualnych, niejednokrotnie niezbędna jest pomoc wyspecjalizowanych firm projektowych w celu wykonania obliczeń hydraulicznych, hydrologicznych czy szczegółowego opisu planowanej technologii robót.

Obecnie trwają prace nad kolejnymi zmianami w przepisach Prawa wodnego, których wdrożenie planuje się na połowę 2017 r.

W celu zapewnienia ochrony ludności i mienia przed powodzią, planowane zmiany w przepisach Prawa wodnego wprowadzają w art. 166 ust. 1 obowiązek uwzględniania granic obszarów szczególnego zagrożenia powodzią przedstawionych na mapach zagrożenia powodziowego oraz mapach ryzyka powodziowego, którymi zgodnie z art. 16 pkt 34 projektu ustawy są:

• obszary, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest średnie i wynosi 1%;
• obszary, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest wysokie i wynosi 10%;
• obszary między linią brzegu a wałem przeciwpowodziowym lub naturalnym wysokim brzegiem, w który wbudowano wał przeciwpowodziowy, a także wyspy i przymuliska, o których mowa w art. 224, stanowiące działki ewidencyjne,
• pas techniczny.

Granice obszarów będą uwzględniane szczególnie w: koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, planie zagospodarowania przestrzennego województwa, strategii rozwoju województwa, ramowym studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego związku metropolitalnego, studium uwarunkowań kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, oraz w decyzji o warunkach zabudowy. Wyżej wymienione dokumenty, oprócz koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, wraz z decyzją o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej zgodnie z art. 166 ust. 2 projektu ustawy, podlegają uzgodnieniu w drodze decyzji z Wodami Polskimi.

Zakazy na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią  w projekcie ustawy. 

Przedmiotowy projekt ustawy Prawo wodne wprowadza na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią zakazy określone w art. 77 ust. 1 pkt 3:

• zakaz gromadzenia ścieków, odchodów zwierzęcych, środków chemicznych a także innych substancji lub materiałów, które mogą zanieczyścić wody,
• zakaz prowadzenia odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, w szczególności ich składowania,
• zakaz lokalizowania nowych cmentarzy.

Od powyższych zakazów przysługuje zwolnienie, które można uzyskać w drodze decyzji wydanej przez właściwy organ Wód Polskich jedynie w przypadku, gdy nie spowoduje to zagrożenia dla jakości wód w momencie wystąpienia powodzi. Właściwy organ Wód Polskich może w drodze decyzji zwolnić od powyższych zakazów, określając warunki niezbędne dla ochrony jakości wód. Decyzja ta wydawana jest na wniosek inwestora, do którego dołącza się:

• charakterystykę planowanych działań wraz z ich podstawowymi danymi technicznymi,
• opis planowanej technologii robót,
• mapę sytuacyjno-wysokościową pochodzącą z państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego,
• kopię tej mapy potwierdzoną przez wnioskodawcę za zgodność z oryginałem albo inną mapę sytuacyjno-wysokościową, z naniesionym schematem planowanych obiektów lub robót.

Dodatkowo, w przypadku planowania robót, które mogą naruszyć strukturę korpusu lub podłoża wałów przeciwpowodziowych, dołącza się także badania hydrogeologiczne wraz z opinią dotyczącą wpływu tych robót na szczelność i stabilność tych wałów.

Projekt ustawy wprowadza również w art. 176 ust. 1 projektu ustawy zakazy w celu zapewnienia szczelności i stabilności wałów przeciwpowodziowych, takie jak zakaz uprawy gruntu, sadzenia drzew lub krzewów na wałach (oraz w odległości mniejszej niż 3 m od stopy wału po stronie odpowietrznej), wykonywania obiektów budowlanych, kopania studni, sadzawek, dołów oraz rowów w odległości mniejszej niż 50 m od stopy wału po stronie odpowietrznej, lokalizowania cmentarzy w odległości mniejszej niż 50 m od stopy wału po stronie odpowietrznej. Zakazów z pkt 1-5 art. 176 ust. 1 nie stosuje się do robót związanych z utrzymywaniem, odbudową, rozbudową lub przebudową wałów przeciwpowodziowych. W przypadku, gdy nie wpłynie to na szczelność lub stabilność wałów przeciwpowodziowych, właściwy organ Wód Polskich będzie mógł w drodze decyzji zwolnić od zakazów, o których mowa w art. 176 ust. 1 pkt 1-5.

Nadmienić należy, iż wykonywanie urządzeń wodnych, innych obiektów budowlanych, oraz zmiany ukształtowania terenu będą w projekcie ustawy dozwolone poprzez uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego na podstawie art. 388 i 389 projektu ustawy. Nie będzie więc konieczne występowanie do właściwego organu o wydanie decyzji zwalniającej na tych obszarach. W pozwoleniu wodnoprawnym, zgodnie z art. 389 ust.2 projektu ustawy, określać się będzie wymagania ustalone zgodnie z art. 389 ust. 4 projektu ustawy, który mówi, że „Minister właściwy do spraw gospodarki wodnej, minister właściwy do spraw gospodarki morskiej oraz minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw transportu, określą w drodze rozporządzenia zakres wymagań, jakie dla obiektów budowlanych lokalizowanych na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią może określać pozwolenie wodnoprawne, kierując się koniecznością zapewnienia ochrony przed powodzią”.

Podsumowując obecne brzmienie zapisów ustawy Prawo wodne oraz brzmienie projektu jego zmiany, należy wskazać, iż:

 w aktualnie obowiązującym stanie prawnym:

• obowiązuje opcjonalność uwzględniania obszarów szczególnego zagrożenia powodzią w dokumentach z art. 88f ust. 5 ustawy Prawo wodne,
• obowiązuje szeroki wachlarz zakazów na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią,
• jest możliwość uzyskania zwolnienia z zakazów w drodze decyzji wydanej przez Dyrektora RZGW,

w planowanych zmianach przepisów Prawa wodnego wprowadzono:

• obligatoryjność uwzględniania obszarów szczególnego zagrożenia powodzią w dokumentach z art. 166 ust. 1 projektu ustawy,
• zmniejszono wachlarz zakazów na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią,
• pozostawiono możliwość uzyskania zwolnienia z zakazów w drodze decyzji wydanej przez właściwy organ Wód Polskich.

Najważniejszą zmianą wynikającą ze zmian w Prawie wodnym wydaje się wprowadzenie obowiązku uwzględniania obszarów zagrożenia powodzią w dokumentach, przy zmniejszonym wykazie zakazów.