Betalen per kilometer, dat is toch heel normaal...

Het Rijk zit in een spagaat. Het aantal files stijgt en de uitstoot van het wegverkeer neemt toe, maar de overheidsinkomsten binnen dit domein dalen in de toekomst door de groei van elektrische voertuigen (geen accijnzen op brandstof). De vraag is hoe ze de belastingopbrengst van 16 miljard euro per jaar borgen en voorkomen dat een steeds kleinere groep hiervoor de rekening betaalt.

Wat mij betreft is het niet zo ingewikkeld: betalen naar gebruik (eigenlijk een soort rekeningrijden)! Daarin zijn vele varianten mogelijk. Denk aan een bepaling van tijd en plaats, type brandstof en/of emissie en natuurlijk hoeveel je reist. Afhankelijk van welke variabele je zwaarder laat wegen kun je vervuilende mobiliteitsvormen belasten en schone vormen juist stimuleren. Vervolgens kijken we ook naar invoering van prijsdifferentiatie in plaats en tijd. Dan stimuleer je rijden buiten de spits. Hierbij werkt belonen naar mijn mening beter dan straffen: rijd je buiten de spitsperiode in een rustige regio dan krijg je een korting op het kilometertarief, in plaats van een toeslag. Kortom, laten we het omdraaien: middels de theorie van balancerende vaten belonen we goed gedrag en belasten we slechter gedrag waarbij er jaarlijks 16 miljard blijft binnenkomen op Giro 1.

Bedrijven hebben een sleutelrol in het terugdringen van files en uitstoot. Onderzoek van Anders Reizen laat zien dat 50% van de mobiliteit (in)direct door werkgevers wordt gefaciliteerd. Het stimuleren van werkgevers om hun mobiliteit te verduurzamen gaat dus zeker helpen. Bijvoorbeeld door in te zetten op flexibel reizen met auto (deelauto), OV en fiets en het voorkomen van reizen door het faciliteren van flexibel (digitaal) werken. We kunnen ze natuurlijk ook een zetje geven door te sleutelen aan de fiscaliteit. Flexibiliseer de bijtelling voor privégebruik van de zakelijke auto. Door de bijtelling naar gebruik om te zetten, verminderen we het privégebruik van de leaseauto.

Mijn voorstel is om alle autobelastingen zoveel mogelijk om te slaan naar daadwerkelijk gebruik (meten is weten) met directe feedback (je ziet meteen wat je reis heeft gekost). Hiermee ontstaat er meer gelijkheid, minder uitstoot en minder congestie. Elke kilometer die je maakt voel je zo direct in je portemonnee (al dan niet via je werkgever). Met het variabel maken van de wegenbelasting en BPM in een kilometerbeprijzing creëer je een prikkel voor vergroening. Dit geldt ook voor leasebijtellingen. Met ‘in car-technologie’ is het prima mogelijk om de bijtelling variabel te maken op basis van werkelijk gebruik, uitstoot en tijdstip.

Het enige échte probleem dat ik zie is privacy. Dat moeten we goed waarborgen. Ik wil natuurlijk niet dat er automatisch een bekeuring op de mat valt als je te hard rijdt, op basis van de meting in je ‘in car-technologie’. En ik snap ook de angst van het publiek wel voor dit soort technologie. Maar ik ben óók van mening dat je in wetgeving ook veel kunt afspreken rondom privacy.

Naast alle rijksmaatregelen zijn er meer knoppen waaraan we kunnen draaien. Denk aan de spreiding van de collegetijden van het middelbaar en hoger onderwijs, een gelijke dagen rooster model in het basisonderwijs en andere roosters en bezoekuren voor ziekenhuispersoneel en overheidsmedewerkers. Hierdoor komt er meer spreiding gedurende de week buiten de spits. Ook bedrijven hebben hier een rol: geen vergaderingen voor 10h00 en na 16h00 uur om de spits te mijden of juist alle vergaderingen in de aanleg organiseren via Skype.

Laten we beginnen met een aantal pilots voor betalen naar gebruik. Ik ben vóór!